Inne teksty

jacek9520@gmail.com

tematyka   cywilizacja zachodnia,  filozofia,  teologia,  ekonomia,  inne

Spis treści / Contents

Cywilizacja zachodnia i fenomen europejski

Jak pokonać śmierć: od Edenu do wymiennych tożsamości. U źródeł dynamiki Zachodu (2024)

Tekst jest rozwinięciem, uzupełnieniem i podsumowaniem kilku moich tekstów z ostatnich lat. Teksty z nim powiązane to przede wszystkim: O ewolucji cywilizacji zachodniej (2023); Następne sto, dwieście lat: czy śmierć zacznie stopniowo zanikać? (2022); Informacje wyprodukowane w historii Europy miarą modernizacji (2024); Cywilizacja zachodnia i Czas (2012). Tekst jest powiązany z w.w., (a także z innymi), ale stanowi samodzielną całość. Jest w pewnym sensie podsumowaniem mojej pracy w okresie od roku 2008.

Teza główna: lęk przed śmiercią w swoich wielu historycznych postaciach był i jest nadal ważnym elementem napędu naszej cywilizacji. Obecnie, człowiek Zachodu traci wiarę w chrześcijańską eschatologię, zwraca się ku technologii, ale radykalne wydłużenie życia może skutkować utratą posiadanej tożsamości na rzecz wielu, kolejno następujących po sobie. Byłoby to punktem startu nowego etapu ewolucji człowieka.
wersja 9.2 (12.24)

wersja pdf

Ilość informacji wyprodukowanych w historii Europy. Miara modernizacji (2024)

W tekście zawarta jest propozycja sporządzenia syntetycznej miary tempa historycznego rozwoju Europy. Miarą tą jest ilość informacji produkowana od VI do XIX wieku. Bazą wyliczeń jest praca historyków holenderskich, Jana Luitena van Zandena i Eltjo Buringha. Tekst jest uzupełniony modelem MS Excel, który pokazuje dokładne szacunki i pozwala samodzielnie dokonywać ich zmian. Oba dokumenty, tekst i model, są zaproszeniem do dyskusji nad syntetyczną miarą historycznego procesu modernizacji (model udostępniany na życzenie)

wersja pdf

O ewolucji cywilizacji zachodniej – referat wygłoszony na XII Polskim Zjeździe Filozoficznym  (2023)

Organizatorłem było Polskie Towarzystwo Filozoficzne. Jest to czterostronicowy referat oraz trzy fragmenty książki: wprowadzenie, wstęp i résumé. Link do programu Zjazdu i mojego abstraktu (Session 21A, Sekcja Antropologii Filozoficznej, Friday, September 15th)  https://easychair.org/smart-program/12PZF/2023-09-15.html  (3. pozycja od góry)

Rok 2023, wielkość pliku 8,2 MB, wielkość tekstu – 9 stron

wersja pdf

Sekularyzacja historii. Notatki z książek: Wichrowski, Löwith, Nisbet (2023)

Prezentuję cytaty i własne notatki z trzech książek poświęconych zmieniającym się paradygmatom narracji historycznej. Interesuje mnie w tych pracach zagadnienie laicyzacji narracji historycznej

Rok 2023, wielkość pliku 560 kB, wielkość tekstu – 20 stron

O ewolucji cywilizacji zachodniej (wersja 1.7.2.  2023)

Książka jest zapisem pomysłu, jak spojrzeć na ewolucję naszej cywilizacji na przestrzeni kilkunastu wieków, by dostrzec logikę jej rozwoju. Idea mojej koncepcji zawarta jest w podtytule: Od nadziei nieba i strachu przed piekłem, poprzez modernizację i sekularyzację świata do szukania w technologii leku na śmierć. Książka może być traktowana jako platforma startowa do dalszych prac.

Rok 2023, wielkość pliku 1890 kB, wielkość tekstu – 103 strony (40 stron tekstu + aneksy + literatura). Aktualna wersja: listopad 1.7.2.   Referat oparty na książce był prezentowany na XII Polskim Zjeździe Filozoficznym we wrześniu 2023 w Łodzi  (Sekcja Antropologii Filozoficznej)

Wykład 1 – Historia zachodniej cywilizacji: średniowieczny fenomen europejski. Prezentacja zjawiska (2022)

Wykład przedstawia efekty przyspieszenia cywilizacyjnego Europy od XI- XII wieku w dziedzinie technologii, gospodarki i nauki. Jest dźwiękową prezentacją Power Point na YouTube. Dla słuchaczy niezaawansowanych.

Rok 2022, czas trwania 34 minuty

Wykład 2 – Historia zachodniej cywilizacji: jak w literaturze światowej tłumaczony jest fenomen europejski (2022)

Wykład przedstawia najważniejsze nurty literatury szukające wytłumaczenia cywilizacyjnego przyspieszenia Europy od XI-XII wieku. Jest dźwiękową prezentacją Power Point na YouTube. Dla słuchaczy niezaawansowanych.

Rok 2022, czas trwania 25 minut

Następne sto, dwieście lat: czy śmierć zacznie stopniowo zanikać?  (2022) oraz Uzupełnienie (2023)

Wiek XX wydłużył średnią długość życia bezprecedensowo i wzbudził jeszcze większe nadzieje. Jeśli uda się wyjść daleko poza obecne granice biologiczne, co się stanie ze śmiercią? Patrząc w przyszłość, jestem umiarkowanym optymistą. Ale setki miliardów dolarów inwestowanych w sektor anti-aging i life extension robią wrażenie. Zastanówmy się więc. Jeśli nasze życie będzie od dwóch do czterech razy dłuższe, czyżby nie miało to żadnego wpływu na nasze postrzeganie śmierci? I czy śmierć będzie wyglądać tak samo? Jestem przekonany, że nie.

W marcu 2023 napisałem uzupełnienie tego tekstu

Rok 2022, wielkość pliku 1000 kB, wielkość tekstu – 63 strony

Ekspansja zachodniej cywilizacji 1492 – 1914.  Zmiany wielkości obszarów uzależnionych od Zachodu  (2021)

Tekst odpowiada na pytanie, jak w okresie od XV do XX wieku wyglądały zmiany terytorialne poszczególnych imperiów na poszczególnych kontynentach, liczone w kilometrach kwadratowych. Prawdopodobnie, jest to pierwsza próba szczegółowego wyliczenia tych zmian, stulecie po stuleciu. Mój artykuł oraz model w MS Excel daje na te pytania odpowiedź i jest zaproszeniem do dalszej pracy.

Rok 2021, wielkość pliku 1750 kB, wielkość tekstu – 69 stron    © Jacek Kwaśniewski 2021

  • wersja pdf    /15.9.21 zrobiona mała korekta na str. 25-28/
  • arkusz kalkulacyjny MS Excel  udostępniany na życzenie

Notatka o historycznych stymulatorach i hamulcach wzrostu gospodarczego. Europa, Chiny, Azja  (2021)

Krótki tekst z mojego archiwum. Prezentuję trzy ważne teorie tłumaczące historyczny wzrost gospodarczy, E. Jones’a, A. Maddisona i D. Northa. Zamieszczam krótką informację o trzech sformalizowanych teoriach wzrostu oraz dwie koncepcje tłumaczące wyhamowanie Chin w okresie XVI-XIX wieku, teorię hamulca ludnościowego i złego podziału nadwyżki. Wspominam tu  pomysły C. Bekara, M. Elvina, Z. Grilichesa, G.D. Hansena, Ch.R. Hultena, R. Lipseya,  M. Kremera, J. Mokyra, E.C. Prescotta, R. Solowa.

Rok 2021 (poprzednie wersje 2009, 2018), wielkość pliku 745 kB, wielkość tekstu – 14 stron

Dlaczego Kościół, dlaczego chrześcijaństwo? Uzasadnienie wyboru  (2021)

Uzasadnienie wyboru Kościoła i chrześcijaństwa jako głównych zmiennych tłumaczących powstanie fenomenu europejskiego. Fragment tekstu Christianitas. (Rationale behind the choice of the Church and Christianity as the main variables explicating the emergence of the European Phenomenon)

Rok 2021, wielkość pliku 600 kB, wielkość tekstu – 4 strony

Rzymska flota handlowa okresu Cesarstwa: szacunek wielkości (2021)

(The Imperial Rome merchant fleet: size estimation)

Rok 2021, wielkość pliku 640 kB, wielkość tekstu – 10 stron

  • wersja pdf
  • arkusz kalkulacyjny do samodzielnego szacunku (udostępniany na życzenie)

Nowa wersja fragmentu książki „Średniowieczne statki handlowe”. Przeczytałem świetną pracę norweskiego historyka Johanna Rasmusa Brandta, poświęconą szacunkowi wielkości rzymskiej floty handlowej epoki Cesarstwa. Nawiązałem z nim kontakt. Brandt podsumował dotychczasowe prace zajmujące się tym zagadnieniem i przedstawił bardzo klarowny metodologicznie szacunek. Postanowiłem usunąć dotychczasowy tekst poświęcony temu zagadnieniu w mojej książce i wykorzystać pracę Brandta. Dołączam arkusz kalkulacyjny do samodzielnego szacowania wielkości rzymskiej floty handlowej

Nieempiryczne fundamenty nauk empirycznych (2012)

(Non-empirical foundations of empirical sciences)

Rok 2012, wielkość pliku 360 kB, wielkość tekstu – 41 stron

  • wersja pdf    (wpisz właściwą nazwę pliku, wskazówka: Cywilizacja 46 s.32)

Tekst zabezpieczony przed otwarciem. Nie chcę go jeszcze publikować. Wymaga jeszcze pracy

Dwudziestowieczną filozofię nauki, pomimo wszystkich rozbieżności, cechuje wspólna myśl, że w tworzeniu teorii naukowych rolę odgrywają także twierdzenia, które nie mają statusu empirycznego, to znaczy nie poddają się procedurze falsyfikacji. Twierdzenia takie nazywane są potocznie w filozofii nauki sądami metafizycznymi. Zaliczane do czynników zewnętrznych (na przykład Carnap, Popper), wewnętrznych (na przykład Lakatos) lub sądów akceptowanych za zasadzie porozumienia społeczności uczonych (na przykład Kuhn, Kitcher, Longino). Ten zaskakujący konsensus, tak często skrajnie odmiennych teorii nauki, silnie legitymizuje chrześcijaństwo jako możliwy element współsprawczy nauki nowożytnej. Tekst ma charakter roboczy.

Christianitas. Fenomen europejski i chrześcijaństwo. Koncepcja książki i stan zaawansowania prac, maj 2021

(The European Phenomenon and Christianity. Concept of the book and its advancement as of May 2021)

Rok 2021, wielkość pliku 820 kB, wielkość tekstu – 17 stron

Wersja pdf  podstrony Christianitas. Uzupełniana co jakiś czas. Ostatnio w maju 2021.

Po latach pracy, projekt badawczy Fenomen europejski i chrześcijaństwo jest na tyle zaawansowany, że można pokazać większość już napisanych jego składowych. Zachęcam do lektury tego tekstu, który pokazuje w skrócie całość projektu plus linki do gotowych części. Proszę czytać albo w wersji pdf albo w wersji online, czyli podstronę Christianitas

Wpływ Kościoła i chrześcijaństwa na postęp techniczny w Europie średniowiecznej (2020)

(Role of Church and Christianity in technological changes in medieval Europe)

Rok 2020, wielkość pliku 2,4 MB, wielkość tekstu – 95 stron (wersja z marca). Krótszą wersję prezentowałem na XI Zjeździe Filozoficznym w Lublinie, we wrześniu 2019 roku, w sekcji filozofii techniki (czwartek)

Średniowiecze było epoką wybitnie kreatywną technologicznie a chrześcijaństwo i Kościół odegrały ważną rolę w pobudzeniu technologicznym średniowiecznej Europy. Wkład Kościoła to: 1/ jego własny udział w tworzeniu innowacji, 2/ kreowanie technologicznego popytu, 3/ tworzenie kapitału ludzkiego i systemu cyrkulacji wiedzy, 4/ tworzenie  instytucji gospodarki rynkowej, 5/ ideologiczne zintegrowanie Europy, 6/ tworzenie pro-innowacyjnego klimatu. Ten ostatni element stanowił o unikalności Europy. Na wysoką innowacyjność średniowiecznej Europy wpłynęły również czynniki zewnętrzne, m.in. topografia kontynentu, oddziaływanie kultur napływowych, import dalekich technologii, spuścizna antyczna i muzułmańska. W ogólnej puli innowacyjnej Kościół dominował w technologiach związanych z działaniem infrastruktury nauki oraz przy budowie proinnowacyjnego klimatu.

Średniowieczne statki handlowe (książka, 2017)

(Medieval merchant ships)

Studium z historii technologii i historii gospodarczej

Rok 2017, wielkość pliku pdf. 17 MB, wielkość tekstu – 228 stron

Książka o ewolucji europejskich środków morskiego transportu na przestrzeni od I do XVI wieku. Książkę można wydrukować, można też czytać na tablecie lub laptopie, bo nawigacja po niej jest ułatwiona dzięki dużej ilości linków. W listopadzie 2018 usunąłem bibliografię z obawy przed plagiatorami. Jest dostępna na indywidualną prośbę.

ENG The book on the evolution of European sea transportation since 1st to 15th century. Study of history of technology. Bibiography available on request

Co przyspiesza a co hamuje postęp techniczny. O historycznych uwarunkowaniach innowacyjności (2019)

(Historical determinants of innovation rate)

Komentarz do książki Joela Mokyra  The Lever of Riches: Technological Creativity and Economic Progress (Generator bogactwa: kreatywność technologiczna i postęp gospodarczy), Oxford University Press, 1990

Rok 2019, wielkość pliku 465 kB, wielkość tekstu 40 stron

Przedstawiam listę czynników, które uznaje się w literaturze za ważne w pobudzaniu lub hamowaniu postępu technicznego. Skupiam się bardziej na historii niż dniu dzisiejszym, co wiąże się z moim obszarem zainteresowań – determinantach eksplozji technologicznej w Europie średniowiecznej i wczesnonowożytnej.

Wykorzystałem kwerendę literatury dokonaną przez Joela Mokyra w jego książce The Lever of Riches. Od jej wydania minęło wiele lat, uaktualniłem więc argumentację tam przedstawioną oraz opatrzyłem ją krytycznym komentarzem.

Średniowieczna rewolucja rolnicza w liczbach (2020)

(Medieval agricultural revolution – quantitative analysis)

O pochodzeniu środków, dzięki którym Europa zaczęła pościg za ówczesnymi potęgami. Zaktualizowana wersja 2020 zawiera tabele z wyliczeniami efektów produkcyjnych rewolucji rolniczej.

ENG the article on how medieval Europe started to pursuit superpowers of that time (China, India, Islam states). Calculations are presented to show the roots and scale of  the resources acquired thanks to the agrarian growth in IX-XIV centuries.

Rok 2015, aktualizacja 2020, wielkość pliku pdf. 410 KB, wielkość tekstu – 17 stron

Młyny i wiatraki. Energetyka przemysłowa Średniowiecza (2015)

(Medieval watermills and windmills or medieval power industry)

Rok 2015, wielkość pliku pdf. 1,64 MB, wielkość tekstu – 11 stron

Cywilizacja zachodnia i Czas. Streszczenie książki (2018)

(Western Civilization and Time – synopsis)

Rok 2007, 2018, wielkość pliku pdf. 250 KB, wielkość tekstu – 9 stron

Cywilizacja zachodnia rzuca wyzwanie śmierci. Robi to bez fanfar, ale konsekwentnie. Nastąpiło to w efekcie sekularyzacji czasu (jest tylko czas doczesny) i przekształcenia go w jedną z najważniejszych wartości. Czas jako wartość widać w kulcie szybkości, w kulcie młodości i żądaniu, by żyć coraz dłużej. Nie ma innych priorytetów, które równie szybko zwiększają swój udział w PKB. Jak do tego doszło? Co będzie dalej? O tym jest ta książka.

ENG Western civilization puts out a challenge to death. It makes it without fanfares but unwaveringly. This is the effect of secularization of time (only wordly time exists) and its transformation into one of our critical values. Time as value is seen in speed cult, youth cult and common desire/demand to live longer. No other priorities increase its share in eating up our resources equally fast. How has it come about? What happens next? That is really what this book is about.

Rola chrześcijaństwa i Kościoła w europeizacji Europy (2013)

(Church and Christianity in the making of the European identity)

Rok 2010, 2013, wielkość pliku pdf 320 KB, wielkość tekstu – 20 stron

Tekst w wersji roboczej, będący w mojej nowej książce fragmentem analizy wstępnej. Omówienie roli chrześcijaństwa i Kościoła w powstaniu historycznego fenomenu europejskiego musi być poprzedzone opisem, jak i kiedy powstała Europa jako odrębny obszar kulturowy. Oraz jaką rolę odegrał w tym procesie Kościół – jedna z głównych sił kulturotwórczych. Omówione zostały etapy kulturowej integracji oraz rola rewolucji gregoriańskiej XI – XII wieku.

Średniowieczne korzenie nauki nowożytnej. Wpływ otoczenia na powstanie nauki. Rola Kościoła (2013)

(Medieval roots of modern science. Impact of polit-econ-social environment. Role of Church)

Rok 2010, 2013, wielkość pliku pdf 420 KB, wielkość tekstu – 42

Tekst w wersji roboczej, rozpoczynający w mojej nowej książce rozdział o roli chrześcijaństwa i Kościoła w powstaniu nauki nowożytnej. Tekst składa się z trzech części: omówienia w skrócie schematu wyjaśniającego genezę nauki nowożytnej, zwięzłą prezentację czynników, które wpłynęły na powstanie nauki oraz bardziej szczegółowy opis czynników zewnętrznych, czyli działających spoza sfery nauki na jej powstanie. Omówione są m.in. czynniki historyczne, geopolityczne, społeczne, organizacyjne, ekonomiczne i inne. W tej części pokazana jest rola Kościoła w działaniu każdego z wymienionych czynników.

Douglassa Northa wizja historycznego rozkwitu Zachodu (2013)

(Rise of the West according to Douglass North)

Rok 2013, wielkość pliku pdf 240KB, wielkość tekstu – 12 stron

Artykuł pokazuje teoretyczne fundamenty nowej ekonomii instytucjonalnej i sposoby ich aplikacji do analizy historii gospodarczej Zachodu. W pewnym sensie jest uzupełnieniem tekstu Northa „Paradoks Zachodu″, gdyż odsłania założenia teoretyczne tego podejścia.

Nauka i religia: historiografia problemu (2011, 2020)

(Historiography of science and religion)

Rok 2010, aktualizacja 2020, wielkość pliku pdf 490 KB, wielkość tekstu – 32 strony

Tekst opublikowany w czasopiśmie Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, nr 49 / 2011 (link). Po kilku zmianach redakcyjnych opublikowany poniżej oraz w: Historia Filozofii, praca zbior. pod red. ks. St. Janeczka i A. Starościc, Wydawnictwo KUL, Lublin 2020 (info o książce i spis treści).

Tekst omawia ewolucję poglądów historyków i socjologów w okresie 1874-2010 na temat, jaki jest właściwy sposób opisu historycznych relacji pomiędzy nauką i religią. Przedstawiono najważniejsze koncepcje, które stanowiły kamienie milowe tej ewolucji: od XIX wiecznych prac Drapera i White’a, które ukazywały te relacje jako trwający przez wieki konflikt do aktualnie funkcjonującego paradygmatu opisu, który uznaje religię za ważny element współsprawczy nauki nowożytnej. Artykuł jest częścią rozdziału pod tytułem „Chrześcijaństwo i Kościół a powstanie nauki nowożytnej” w pisanej przeze mnie książce „Fenomen europejski i chrześcijaństwo”.

Tabu śmierci. Dlaczego powstało, dlaczego gaśnie (2006)

(Death taboo: why it appeared, why is vanishing)

Tekst prezentowany na konferencji “Filozofia a śmierć” (Wydział Teologiczny UŚ, marzec 2007). Skrócona wersja opublikowana w: Filozofia a śmierć, Katowice 2007
Rok 2006, wielkość pliku pdf. 720 KB. Wielkość tekstu – 24 stron

Kulminacja tabu śmierci w połowie XX wieku jest ściśle powiązana z przebiegiem procesów demograficznych i ich skutkami psychologicznymi. Postęp przeżywalności młodych w pierwszej połowie wieku ostro kontrastował z brakiem postępu w odniesieniu do ludzi starszych i komunikowanym im brakiem nadziei w tym zakresie. Reakcją było wyciszenie tematu śmierci jako obrona przed masową frustracją i równoczesny duży wzrost inwestycji na ochronę zdrowia. Odłożone w czasie efekty tych nakładów poprawiły na tyle relatywną przeżywalność ludzi starszych, że tabu obecnie słabnie.

Rosja czyli nieszczęście świata (2014)

(Russia – our world’s misfortune)

Rok 2014, wielkość pliku pdf. 1,4 MB, liczba stron: 16 stron tekstu i 24 strony: statystyka, mapy, wykresy
Drukować plik pdf należy z włączeniem autorotacji, bo niektóre tabele są na stronach w układzie poziomym.

Rosja jest potężna militarnie i słaba ekonomicznie. Gospodarka to niemal monokultura surowcowa. Poddańcza kultura polityczna, przywódcy jak banda rabusiów z psychopatycznym odchyleniem. Do tego dysponujący atomowym guzikiem. Napadają na sąsiednie państwo przy ogromnym poparciu własnego społeczeństwa, nie wyłączając opozycji. Taki kraj, taka cywilizacja to nieszczęście dla świata. Niestety, trzeba z tą Rosją jakoś żyć. Ale nie wolno ulegać pokusie myślenia, że to normalny kraj. Rosyjscy przywódcy kumulują w sobie całą rosyjską frustrację i poczucie niższości wobec Zachodu. Rodzi się z tego zawiść, wrogość, agresja, chęć odwetu.

Historyczny fenomen europejski, czyli jak Europa prześcignęła Azję (2009)

(Historical European phenomenon or how Europe surpassed Asian powers)

”Ujęcie liczbowe, dyskutowane problemy, polemiki, literatura”

Tekst w wersji skróconej opublikowany w książce “Język, umysł i technologia. Eseje zainspirowane prozą Stanisława Lema”, Łódzka Biblioteka Filozoficzna. Książka zawiera materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Filozofii UŁ w 2009 r.
Rok 2009, wielkość pliku pdf. 530 KB, wielkość tekstu – 27 stron

Jedno z nielicznych w literaturze polskiej omówienie światowego dorobku w toczącej się debacie na temat historycznego fenomenu europejskiego. Przedstawione zostały dane liczbowe ukazujące historyczny wyścig gospodarczy Europy i Azji, problemy dyskutowane w literaturze w związku z fenomenem europejskim, osie polemik teoretycznych oraz sprawa tajemniczych źródeł europejskiej innowacyjności. Ponadto literatura przedmiotu z licznymi odniesieniami do pozycji dostępnych w Internecie.

Poczucie winy w kulturze Zachodu. Refleksje nad książką Jean Delumeau (2008)

(The Emergence of a Western Guilt Culture, 13th–18th Centuries: some comments)

Rok 2008, wielkość pliku pdf. 130 KB, wielkość tekstu – 7 stron

Chrześcijaństwo wieków XIII – XVIII intensywnie wpajało wiernym poczucie nieskończonej winy i grzechu. Ale czy było skuteczne? Czy zdołało przestraszyć wszystkich, czy tylko elity? Klasyczne dzieło historyka francuskiego Jean Delumeau wpisuje się w debatę na temat korzeni naszej cywilizacji i jest od przeszło dwudziestu lat gorąco dyskutowane. Przedstawiam podsumowanie tej dyskusji i garść własnych refleksji. _(obszerne 21 stronicowe streszczenie książki na stronie Recenzje)

Douglass C. North, Paradoks Zachodu (2013)

(Douglass C. North, Paradox of the West – Polish translantion)

Rok 2013 (tłumaczenie), wielkość pliku pdf 300 KB, wielkość tekstu – 24 strony

Znany tekst D.C. Northa – noblisty z dziedziny ekonomii, o przyczynach historycznego sukcesu gospodarczego Europy i o związku między wzrostem gospodarczym a rozwojem wolności. Także o źródłach historycznej porażki Chin i islamu. North jest jednym z czołowych przedstawicieli nurtu nowej ekonomii instytucjonalnej. „Paradoks Zachodu″ jest tekstem, w którym „nie widać teorii″, lecz jej zastosowanie do analizy konkretnego przypadku z dziedziny historii gospodarczej. To, co mnie u Northa szczególnie interesuje to jego teoretyczne uzasadnienia kulturowych determinant wzrostu gospodarczego. Tekst „Paradoks Zachodu″ jest w znacznej części temu właśnie poświęcony.

Współczesny Zachód i mityczne doświadczanie czasu (2012)

(Modern West and mythical experiencing time)

Rok 2006, 2012, wielkość pliku pdf. 168 KB, wielkość tekstu – 6 stron

Zachodnie doświadczanie świata jest sterowane mitami. Jednym z najważniejszych jest mityczne przeżywanie Czasu, w tym przekonanie, że człowiek – odkąd sięgnąć pamięcią – pragnie dłuższego życia. Ten mit ma potężną siłę oddziaływania, którą odczuwamy na co dzień, aczkolwiek sam jest niewidzialny, choć wszechobecny. Jak każdy mit. Przekonanie, że pragnienie dłuższego życia jest odwieczne, jest złudzeniem, ale działającego na nas mitu nie widzimy a zarazem ufamy mu bezgranicznie.

Czy teoria cywilizacji może być naukowa? (2007)

(Can theory of civilization be a science in Lakatos sense?)

Stosowalność koncepcji programów badawczych Imre Lakatosa w naukach humanistycznych.

Wykład w Polskim Towarzystwie Filozoficznym, Szczecin, grudzień 2007, modyfikacja 2010
Rok 2007, wielkość pliku pdf. 280 KB, wielkość tekstu – 10 stron

Omówienie mojej książki “Cywilizacja zachodnia i czas” w świetle teorii nauki Imre Lakatosa. Narzędzia metodologii programów badawczych Lakatosa okazują się mieć zastosowanie przy tworzeniu pewnej klasy teorii humanistycznych oraz przy ocenie spełniania przez nie kryterium naukowości.

Islam i Rosja: przegrane cywilizacje? (2006)

(Islam and Russia: lost civilizations?)

Rok 2006, wielkość pliku pdf. 175 KB, wielkość tekstu – 12 stron

Tekst pisany w roku 2006. Dziś domaga się aktualizacji. Bo przegrywający modernizację islam, zaatakował Europę muzułmańskim tłumem imigrantów i ich żądaniami, które są sprzeczne z naszymi cywilizacyjnymi fundamentami. A my już tak przesiąkliśmy relatywizmem kulturowym, że nie umiemy powiedzieć twardo NIE!

Na razie problem islamu, który przegrywa i równocześnie atakuje tylko zasygnalizowałem w małej aktualizacji. Ale trzeba będzie napisać więcej.

Sam tekst jest o tym, jak to dwa wielkie procesy historyczne, sekularyzacja i modernizacja Zachodu, przekształciły czas w jedną z nadrzędnych wartości współczesnego człowieka Zachodu. W dużej mierze, dzięki tej właśnie transformacji i unikalnemu skorelowaniu w czasie obu procesów, Zachód osiągnął bezprecedensowy poziom rozwoju materialnego. Islam i Rosja – dwie inne cywilizacje oparte na religiach teocentrycznych, także doświadczyły tych procesów, ale ich przebieg w czasie był tam zdecydowanie odmienny. Efektem jest zdecydowanie niższy poziom modernizacji i kultura, która utrudnia nadrabianie zaległości.

Historia technologii – sugestie, od czego zacząć lektury (2014)

(History of technology: first readings recommended)

Rok 2014, wielkość pliku pdf. 126 KB, wielkość tekstu – 6 stron

Krótki tekst, co warto przeczytać zanim podejmie się dyskusję o czynnikach determinujących rozwój technologiczny. Teoretyczne rozważania na ten temat powinny bazować na podstawowej przynajmniej znajomości faktografii. Prezentuję dwanaście książek, do których warto sięgnąć. Większość to lektury rekomendowane w uniwersyteckich programach historii technologii. Wśród nazwisk autorów są m.in. Frances i Joseph Gies, James MacLachan, Ian McNeil, Lewis Mumford, Bryan Bunch i Alexander Hellemans, Daniel Headrick, James McClellan i Harold Dorn.

Chrześcijaństwo i modernizacja Zachodu (2008)

(Christianity and modernization of the West)

Rok 2007-2008, aktualizacja 2010, 2021, wielkość pliku pdf. 330 KB, wielkość tekstu – 6 stron

Tekst pisany w roku 2008 jako zapowiedź ostatniego rozdziału książki “Cywilizacja zachodnia i Czas”. Jak chrześcijaństwo sprzyjało historycznemu procesowi modernizacji Zachodu. Rozdział zamienił się w duży projekt badawczy. Piszę na ten temat osobną książkę. Jej główne tezy oraz gotowe fragmenty – patrz podstrona Christianitas. Jednak sam tekst jest na tyle ciekawy, że wykorzystuję go teraz (2021) do pracy nad szkicem o ewolucji zachodniej cywilizacji.

Jak analizować religijne determinanty zachodniej cywilizacji (2014)

(How to study religious determinants of Western civilization)

Informacja o powstającej książce pod roboczym tytułem „Fenomen europejski i chrześcijaństwo″
(Information on the book under the working title „The European Phenomenon and Christianity)

Rok 2014, wielkość pliku pdf 130KB, wielkość tekstu – 4 strony

Wrzesień 2021. To jest dość stary tekst. Główne tezy mojej książki i gotowe fragmenty są opracowane bardziej szczegółowo na podstronie Christianitas.  Kiedyś ten tekst cieszył się pewną popularnością (został pobrany ponad 1100 razy w okresie 2013-2014) i postanowiłem go zachować tutaj.

Filozofia i teologia

Modlitwa na Wyspach Bergamutach (2015)

(Prayer on the Bergamot Islands)

Rok 2015, wielkość pliku 90 kB, wielkość tekstu – 3 strony

O tym, jak zaskakujące mogą być dla Pana Boga słowa kierowanej do Niego modlitwy. Ale, jak Go znam, nieźle Go to pewnie ubawiło. 

„Nie wódź na pokuszenie” czy „Odwódź od pokuszenia”? (2017)

Rok 2005, 2015, 2016, 2017.  Wielkość pdf. 390 KB. Wielkość tekstu – 21 stron.

Tekst ukazał się również na portalu Opoka    link do tekstu na portalu

Papież Franciszek proponuje odejście od tradycyjnego zwrotu w Modlitwie Pańskiej „Nie wódź nas na pokuszenie” i zastąpienie go słowami, które do liturgii wprowadził Episkopat francuski: „Nie pozwól nam ulec pokusie”. Jest to propozycja ze wszech miar zasadna. Powtarza w zasadzie wersję sformułowaną w roku 1965 w polskiej Biblii Tysiąclecia i propozycję, także z lat sześćdziesiątych, Jean Carmignaca (1914-1986).

Sformułowanie „Nie wódź nas na pokuszenie” było wielkim problemem teologicznym, z którym borykali się już ojcowie Kościoła starożytnego, którego wyjaśnieniu poświęcono tysiące tekstów na przestrzeni ponad tysiąca lat. Tłumacze polskiej Biblii Tysiąclecia dokonali w roku 1965 takiej jego zmiany („i nie dopuść, abyśmy ulegli pokusie”), że stało się ono forpocztą nowoczesnej egzegezy biblijnej.

Warto więc pochylić się nad przedziwną historią tego zwrotu.

Życie po śmierci. Perspektywa chrześcijańska (2019)

Rok 2019, wielkość pliku pdf. 360 KB. Wielkość tekstu – 20 stron

Tekst jest próbą pokazania, zgodnie z pryncypiami doktryny katolickiej, wizji tego, co nas czeka po śmierci. Przedstawiona wizja tamtego świata jest maksymalnie ściśle powiązana z fundamentalną prawdą wiary o nieskończonej Bożej miłości. Inne rozważania na ten temat zwykle miewały kłopot, by harmonijnie powiązać nieskończoną Bożą miłość i miłosierdzie z cierpieniem dusz potępionych w piekle. Jak to pogodzić?

Wersja pierwotna była opublikowana w roku 2014. Po wielu dyskusjach i prezentacjach tego tekstu na różnych forach, wprowadziłem kilkadziesiąt zmian, które nieco zmniejszają jego objętość, lepiej tłumaczą moje stanowisko oraz rozpraszają niektóre przynajmniej wątpliwości, jakie zgłaszali czytelnicy.

Dlaczego lubię chodzić na msze dla przedszkolaków (2006, 2016)

Rok 2006, wielkość pliku pdf. 110 kB. Wielkość tekstu – 1 strona

Bo jej uczestnikami są ludzie autentyczni, ciekawi świata i myślący. Ludzie, którzy szukają i nie boją się mylić.

Konieczność zła. Dowód nie wprost (Uzupełnienie argumentacji Plantingi) (2020)

Rok 2021, wielkość pliku pdf 920 KB, wielkość tekstu – 9 stron,  w: „Analiza, racjonalność, filozofia religii. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Kleszczowi”, red. Janusz Maciaszek, Wydawnictwo UŁ (cała książka)

Tradycja chrześcijańska traktuje zło, jako nieunikniony produkt uboczny posiadania przez nas wolnej woli. Są jednak uczeni, którzy twierdzą, że wbrew temu, co głosi tradycja, nie ma sprzeczności w istnieniu wolnych istot zawsze czyniących dobro. Dotychczasowe próby wykazania, że się mylą nie były udane. Mój dowód wspierający tradycję jest dowodem nie wprost i rozwiązuje problem. Zakładam wstępnie, że może istnieć świat wolnych istot czyniących zawsze dobrze a następnie wykazuję, że teza ta jest wewnętrznie sprzeczna. Zgodnie więc z regułami dowodzenia nie wprost, płynie stąd wniosek, że zło jest nieuchronne, jeśli istnieje wolna wola. Tekst jest także uzupełnieniem i wsparciem rozumowania Alvina Plantingi.

Tekst, napisany kilka lat temu, został właśnie opublikowany w księdze jubileuszowej, poświęconej mojemu przyjacielowi, Ryszardowi Kleszczowi. Załączam spis treści tej pracy i wersję mojego tekstu, którą tam zamieściłem.

Necessity of evil. Proof by contradiction. (Supplement to Alvin Plantinga, 2009)

2009, 2015. Pdf file – 110 KB. 3 pages

Christian tradition sees the evil as the unavoidable by-product of our free will. The problem is that this thesis could be simply rejected as it can be argued that there is no logical contradiction in the existence of beings who would act freely but always go right. To prove that such a contradiction exists, after all, you need to carry out the proof by contradiction.

Miłość Boga. Informacja dla ateistów, agnostyków i wątpiących (2013)

Rok 2013, aktualizacja 2017, 2020 wielkość pliku pdf 187 KB. wielkość tekstu – 6 stron

Artykuł jest próbą pozbawionego emocji zdefiniowania pojęcia Boża miłość. Definicja ma być zgodna z doktryną katolicką i równocześnie odwoływać się składników neutralnych światopoglądowo. Żeby każdy, także niewierzący, wiedział co ma na myśli osoba wierząca, mówiąc: Bóg nas kocha, Bóg jest miłością. Wybrany sposób opisu pojęcia „Boża miłość” jest definiowaniem przez analogię. Analogią jest miłość matki, zdefiniowana jako lista tego, co straciłem wraz z jej śmiercią.

Miłość, przypadek czy tajemnica? Logika działania Opatrzności (2019)

Dlaczego Opatrzność, która aktywnie i z miłością ingeruje w świat, toleruje zło?

Rok 2019, wersja 2, wielkość pliku pdf. 300 KB, wielkość tekstu – 7 stron
Tekst opublikowany w miesięcznikuTygiel Kultury nr. 10-12. 2009 i na portalu Katolik.pl (w obu publikacjach wersja starsza)

Dzięki Alvinowi Plantindze została w dużej mierze rozstrzygnięta dyskusja, czy wiara w dobrego i wszechmocnego Boga daje się pogodzić w faktem istnienia zła. Wiemy już, że tak (patrz Recenzje: Plantinga) Ale to nie wszystko. Trzeba jeszcze uwzględnić, że Bóg – według doktryny katolickiej – ciągle ingeruje w świat, kierując się miłością. Te działania Bożej Opatrzności z ludzkiego punktu widzenia są często niezrozumiałe a nawet budzą sprzeciw. Kowalski prosił Boga i został uzdrowiony w Lourdes, ale Holocaustowi Bóg nie zapobiegł. Nie wystarczy wykazać, że dobroć i wszechmoc Boga nie kłóci się z istnieniem zła. Trzeba zrozumieć tę „dziwną” logikę Bożej Opatrzności. Nie zasłaniając się przy tym wymówką, że to tajemnica. Właśnie o tym jest mój tekst.

Czym jest zło? Dlaczego czynimy zło? (2015)

Rok 2015, wielkość pliku pdf. 240 KB. Wielkość tekstu – 4 strony

Dyskutując na temat zła (patrz inne moje teksty na ten temat) słuchacze nieodmiennie zadają mi pytanie podstawowe: czym ono jest i dlaczego istnieje. Ten tekst ma być pomocą w naszych rozmowach. Nie jest przeglądem encyklopedycznym. Jest moją osobistą odpowiedzią na to pytanie. Chcę, by był pomocny nie tylko w rozmowach, ale może i w rozumieniu świata wokół nas.

Model Wszechświata pojmowalny psychologicznie i jego konsekwencje (2017)

Rok 2017, wielkość pliku 210 KB, wielkość tekstu – 7 stron
Na końcu tekstu link do animowanego modelu interaktywnego

Rozmiary i czas istnienia Wszechświata to miliardy lat i tryliardy kilometrów. Żeby te liczby zrozumieć, potrzebny jest model Wszechświata wykonany w takiej skali, aby był pojmowalny psychologicznie, żebyśmy jego rozmiary i czas umieli odnieść do czegoś znanego. I żebyśmy umieli zrozumieć proporcje między rozmiarami Wszechświata a naszą Ziemią i między czasem trwania Wszechświata a czasem trwania naszego gatunku i naszej cywilizacji. Taki model pomaga – przez analogię – zrozumieć wstrząs kulturowy spowodowany Rewolucją Naukową (XV-VXII wiek) i jest wyzwaniem dla teologii chrześcijańskiej.

Pierwotna wersja była opublikowana na stronie w roku 2013. Teraz zwiększyła się nieco objętość (z 5 do 7 stron), model czasowy Wszechświata wydłużyłem do 100 lat i wprowadziłem kilkanaście drobnych korekt.

Sens życia jest, gdy o nim nie myślimy (2008)

Rok 2009, wielkość pliku pdf 370 KB, wielkość tekstu – 9 stron
Tekst w wersji skróconej opublikowany w miesięczniku Tygiel Kultury nr. 10-12. 2009

Większość z nas nie myśli o sensie życia, co jest objawem zdrowia, gdyż sensem życia jest równowaga między wieloma wartościami, jakie realizujemy na co dzień. I tylko, gdy jakaś bardzo ważna wartość znika z naszego życia lub ją tracimy, zaczynamy o całym problemie myśleć. Jednak wielowiekowa tradycja rozumie sens życia zdecydowanie inaczej – jako cel istnienia. O ile pierwsze znaczenie jest etycznie neutralne, drugim zawładnęli moraliści, którzy traktują sprawę jako jeden z fundamentalnych problemów człowieka. Tyle, że zwykli ludzie przeważnie w ogóle się tym nie interesują. Czyżby większość z nas była niemądra?

Co to jest postmodernizm (2011)

Autor: Elisabeth Anderson. Tłumaczenie: Jacek Kwaśniewski

Rok 2011, wielkość pliku 180 KB, wielkość tekstu – 4 strony

Na tle wielu tekstów o postmoderniźmie, ten wyróżnia się wyjątkową klarownością i zwięzłością. Moje tłumaczenie odchodzi od niedobrego zwyczaju tłumaczenia postmodernistycznych neologizmów dosłownie. Te dosłowne tłumaczenia zrodziły w pewnym stopniu złą sławę tekstów postmodernistycznych jako niezrozumiałych i bełkotliwych.

Inne

Milton i Rose Friedman, Wolny Wybór (2020)

Informacja o siódmym wydaniu słynnej książki amerykańskiego noblisty i jego żony, swego rodzaju biblii ekonomii neoliberalnej. Przetłumaczyłem ją w roku 1985. Pisana ze swadą, dla masowego odbiorcy. Kilkadziesiąt tłumaczeń, miliony wydanych egzemplarzy, telewizyjny serial.

Jak powstał Wszechświat   🙂

Oglądając faunę Wielkiej Rafy, podziwiam poczucie humoru Stwórcy. Takie ustawienie parametrów ewolucji, aby stworzyć pławikonika jest żartem na miarę wszechczasów.

Harmonious Society Versus Conflict-Ridden Society: Marxism and Liberalism (1988)

Jacek Kwaśniewski, Jerzy Drygalski
“Społeczeństwo harmonijne wobec społeczeństwa pełnego konfliktów. Marksizm i liberalizm”

Tekst opublikowany w książce “A Critique of Marxist and Non-Marxist Thought” , wydawnictwo: Praeger Special Studies, 1988.
Wielkość pliku pdf. 2,3 MB, wielkość tekstu – 23 strony

Podstawowe idee IV rozdziału książki “(Nie)realny socjalizm” w wersji angielskie

How to Build Successful Capitalism in Third World Countries (2003)

“Jak zbudować w krajach Trzeciego świata efektywny kapitalizm”

Tekst przygotowany dla rządu irackiego w ramach pracy w Tymczasowych Władzach Koalicyjnych (Coalition Provisional Authority).Przekazany członkom Irackiej Rady Zarządzającej i wyższym urzędnikom irackiej administracji
Rok 2003, wielkość pliku pdf. 170 kB, Wielkość tekstu – 6 stron.

Omówienie koncepcji Hernando de Soto dla rządu irackiego (2003). W krajach Trzeciego Świata, w rękach ubogich, znajduje się wielki majątek (nieruchomości, maszyny, firmy), który formalnie znajduje się poza systemem prawnym. Pracuje, ale nie może stanowić hipoteki do zaciągnięcia kredytu na dalszy rozwój, nie może być oficjalnie podłączony do mediów, jest narażony na konfiskatę i zależność od zorganizowanej przestępczości. Te i inne ryzyka wymuszają ograniczanie wielkości tego rodzaju biznesu, co radykalnie spowalnia jego rozwój i wzrost. Jest to tzw. martwy kapitał. Przeniesienie go do świata legalnego jest receptą na dynamiczny rozwój potężnych zasobów majątku Trzeciego Świata. O tym, jak tego dokonać pisze peruwiański ekonomista Hernando de Soto. Jego Instytut na Rzecz Wolności Demokracji od prawie 30 lat pomaga wdrażać odpowiednie reformy w krajach Trzeciego Świata.

No-Choice Elections (1990)

Jacek Kwaśniewski, Jerzy Drygalski
“Wybory bez wyboru”

Tekst opublikowany w Soviet Studies, April 1990
Wielkość pliku pdf. 2,5 MB, wielkość tekstu – 21 stron

Angielska wersja analizy systemu wyborczego PRL. Fragment książki “Nie(realny) socjalizm”

Początki polskiej prywatyzacji 1989-1991 (2014)

Profesjonalizm kontra polityka.   Krzysztof Lis kontra Balcerowicz i Lewandowski

Rok 2014, wielkość pliku pdf 260 KB, wielkość tekstu – 10 stron

Polska prywatyzacja ma swego autora, Krzysztofa Lisa. Mianowany przez Mazowieckiego jako pełnomocnik rządu ds. prywatyzacji, kierował przygotowaniem prawa prywatyzacyjnego i przygotowaniem prywatyzacji pierwszych przedsiębiorstw. Nadzorował przygotowanie rynku kapitałowego, w tym giełdy. Był profesjonalistą. Niemal od początku ścierał się z wicepremierem Balcerowiczem, który kierując się racjami politycznymi, nieustanie naciskał na przyspieszanie prywatyzacji, mało zważając na zagrożenia z tym związane. Starcie tych punktów widzenia było nieuniknione. Lis pozornie z wicepremierem przegrał. Ministrem prywatyzacji został nie on, ale człowiek popierający idee Balcerowicza. Jednak pomysły przyspieszenia, autorstwa Balcerowicza a potem Lewandowskiego (program powszechnej prywatyzacji), zakończyły się fatalnie. Nazwano je najdroższą porażką III RP. Zaś metodologia prywatyzacyjna Lisa, oparta na sprawdzonych wzorach, była z powodzeniem jeszcze długo stosowana.

Solidarność i komunistyczna władza. Dynamika konfliktu 1980 -1981 (2012)

Jacek Kwaśniewski, Jerzy Drygalski

Tekst przygotowany i dyskutowany na seminarium „Solidarność. Nowe podejścia do analizy ruchu społecznego” w Collegium Civitas. Opublikowany na stronie uczelni seminarium.
Rok 2012, wielkość pliku pdf. 335 kB, wielkość tekstu – 17 stron

Jak opisać gorący okres 1980 – 1981? Powstała wtedy Solidarność, którą komunistyczne władze chciały od początku zadusić. Bo też wolny związek zawodowy był kompletnie obcym ciałem w strukturze komunistycznej. Totalnie dysfunkcjonalnym. Był kanałem swobodnej artykulacji a permanentna blokada artykulacji była warunkiem przetrwania czerwonego. W tekście nie pokazujemy całości obrazu, jak konflikt między Solidarnością a władzą rozwijał się i zaostrzał, ale wskazujemy jaka była logika postępującego procesu destrukcji realnego socjalizmu w wyniku odblokowania artykulacji w kanale związkowym.

Czytanie tekstów naukowych może być przestępstwem (2012)

Nauka i wydawniczy biznes spekulacyjny. Z jednej strony naukowcy i osoby pragnące się kształcić, z drugiej – wielkie wydawnictwa naukowe, które maksymalizują zysk poprzez minimalizowanie nakładów, maksymalizowanie ceny i celowanie w grupę bogatych nabywców instytucjonalnych. Dwa teksty pokazujące ten fenomen.

O istocie poezji (1998)

Wiersz zamieszczony w miesięczniku Tygiel Kultury 1-3 / 2010 (umieszczam go na mojej stronie, bo serwer Tygla przestał działać)

Spotkanie z przyjaciółmi, którzy pisują wiersze zachęciło mnie raz jeden, aby samemu spróbować. Tak powstał nieco prześmiewczy tekst. Ale tylko nieco…

Jesień, morska świnka i inne rzeczy. Wiersz dla Mai (2018)

Rok 2018
Wierszyk o jesieni napisany dla Mai i zamieszczony tutaj na jej życzenie. Maja jest właścicielką wiersza i może dowolnie zmieniać jego treść. Każda recytacja w jej wykonaniu jest więc dobra.

Poglądy numer 18. Jubileuszowy (2011)     🙂

Rok 2011
Po trzydziestu latach przerwy wydaliśmy z przyjaciółmi numer 18 pisma, którego żywot przerwał stan wojenny. Redakcję rozrzuciło po świecie, ale w rocznicę rozpoczęcia przez PZPR wojny z Polakami wydaliśmy kolejny numer. Sami zobaczcie, jak rozbiegły się nasze poglądy na obecną polską rzeczywistość. Niektórzy patrząc na nią są smutni, niektórzy – wkurzeni a inni się śmieją. Oczywiście polecam moje teksty, w których mówię niepoważnie o poważnych sprawach.

Jerzy Drygalski,  Źródła i przebieg europejskiej drogi rozwoju, zachodni model państwa i gospodarki

2017 konspekt książki

Przedstawiam tekst mojego nieżyjącego przyjaciela, Jerzego Drygalskiego. Jest to pierwszy konspekt jego nienapisanej książki o cywilizacji zachodniej. Jurek przysłał mi go w październiku 2017 roku. Niecały rok później umarł. Po jego zamyśle został tylko ten tekst. Jest to roboczy szkic, ale wiem, że Jurek dalej pracował i przed pójściem do szpitala miał już w głowie niemal gotową książkę. Prezentowany tekst jest dokładnie tym, który dostałem od Jurka.

Bieżące informacje nad czym pracuję (od 2021)